استات اویل بزرگ‌ترین شرکت نفت و گاز نروژی…

استات اویل (Statoil) شرکت نفت و گاز نروژی است، که در سال ۱۹۷۲ تأسیس شد و در سال ۲۰۰۷ پس از ادغام با بخش نفت و گاز شرکت (نورسک هیدرو)، توسعه یافت. بزرگترین سهامدار کمپانی استات اویل، دولت نروژ است. ۶۷٪ درصد از سهام این شرکت، در مالکیت وزارت نفت و انرژی نروژ می‌باشد. استات اویل با تمرکز بر فعالیت‌های خود در بخش صنعت نفت، هم‌اکنون دارای عملیات در ۳۶ کشور جهان است. در سال ۲۰۱۰ شرکت استات اویل، در فهرست فورچون جهانی ۵۰۰؛ در رتبه سیزدهم از بزرگترین شرکت‌های نفتی جهان قرار گرفت. همچنین از نظر میزان سود و درآمد نیز، به عنوان بزرگترین شرکت اروپای شمالی (که به منطقه نوردیک مشهور است) شناخته می‌شود.

تاریخچه

شرکت نفتی استات اویل در سال ۱۹۷۲ و به‌دنبال کشف اولین میادین نفت و گاز نروژ، تأسیس شد. در ابتدا این شرکت کاملاً دولتی بود و با هدف فعالیت در حوزه‌های مختلف صنعت نفت و گاز، از جمله: اکتشاف، تولید، حمل‌ونقل، پالایش، بازاریابی و فروش محصولات نفتی کشور نروژ، آغاز بکار کرد. با شروع فعالیت‌های نفت و گاز نروژ در دهه ۱۹۷۰ میلادی این شرکت به همراه دو شرکت نفتی بزرگ دیگر به نام‌های نورسک هیدرو و ساگا پترولیوم، کار خود را در میادین نفت و گاز این کشور آغاز کردند.

حضور هم‌زمان این سه شرکت، به‌همراه تعدادی از شرکت‌های نفتی خارجی در پروژه‌های صنعت نفت و گاز نروژ فعالیت‌های شرکت‌های نفت و گاز داخلی و خارجی را در نروژ به سمت رقابتی شدن سوق داد. وجود شرکت استات اویل به عنوان تنها شرکت داخلی فعال در توسعه میادین نفت و گاز نروژ، احتمال انحصاری شدن فعالیت‌های نفت و گاز این کشور را تقویت می‌کرد؛ لذا دولت با فعال ساختن دو شرکت دیگر نورسک هیدرو و ساگا پترولیوم، گام مهمی در زمینه‌سازی شکل‌گیری رقابت، در شرکت‌های نفت و گاز داخلی و رفع انحصار از فعالیت‌های نفتی در این کشور برداشت.

برای بررسی روند پیشرفت این شرکت بزرگ نفتی، می‌توان سه دوره تاریخی در نظر گرفت:

دوره اول

در این دوره ارتقای صنعت تأمین تجهیزات و خدمات و نیز بومی‌سازی عملیات توسعه میادین نفتی، به یکی از اهداف مهم سیاست داخلی این شرکت و کشور نروژ تبدیل شد. میادین نفت و گاز کشف شده در این دوره، که به پیش از سال ۱۹۸۶ بر می‌گردد، اکثراً در آب‌های کم عمق واقع شده بودند، که در عمل، تکنولوژی چندان پیچیده‌ای را نمی‌طلبید. جریان توسعه این میادین مسیر یادگیری فنی و سازمانی را برای بخش عملیاتی استات اویل و شرکت‌های بومی، فراهم آورد.

دوره دوم

میادین نفت و گاز کشف شده در این دوره، که بین سال‌های ۱۹۸۶ تا ۱۹۸۹ مورد بررسی قرار گرفت، دارای دو ویژگی عمده می‌باشد: اولین مورد در ارتباط با پیشرفت تکنولوژیک و در نتیجه، امکان استفاده از گستره وسیع‌تری از تکنولوژی‌ها در این میدان‌ها بود و دومین مورد به حفظ و تثبیت جایگاه شرکت‌های نروژی به عنوان شرکت‌های عامل مربوط می‌شد، به گونه‌ای که استات اویل در سه مورد از هشت پروژه توسعه میادین نفتی نقش شرکت عامل را عهده‌دار بود و ساگا پترولیوم در جریان یکی از بزرگترین پروزه‌های توسعه در دریای شمال وارد عرصه گردید.

اگر چه روش قدیمی استفاده از سکوهای بزرگ و یکپارچه در میادین بزرگ ادامه یافت، اما تکنولوژی‌های جدید در میادین کوچکتر مورد استفاده قرار گرفتند. با این وجود همچنان شرکت‌های نفتی و به ویژه استات اویل، بر استفاده از رویه‌های قدیمی و الگوهای تثبیت شده دهه‌های هفتاد و هشتاد اصرار می‌ورزیدند، که نتیجه آن، افزایش بی‌حد و حصر هزینه پروژه‌های توسعه میادین، در مقایسه با دیگر نقاط جهان و از دست دادن قدرت رقابت در بازار جهانی تولیدکنندگان انرژی بود.

دوره سوم

شروع دهه ۱۹۹۰ میلادی با متزلزل شدن صنعت نفت نروژ همراه بود. بزرگترین میادین نفتی، مورد اکتشاف و بهره‌برداری قرار گرفته بودند، قیمت نفت در سطح پایینی تثبیت شده بود و رشد منابع نفتی کشف شده کاهش یافته بود. ناهماهنگی به وجود آمده میان روش نروژی توسعه میادین و شرایط میادین جدید در آغاز دهه ۱۹۹۰ مبدل به یک معضل بزرگ برای مسئولین دولتی و شرکت استات اویل گردید. به وضوح لازم بود که خط مشی تکنولوژی حاکم و نهایتاً نحوه همکاری میان دولت و شرکت‌های نفتی، دست‌خوش تحول عمیق شود، تا صنعت نفت نروژ مجدداً توان رقابت در عرصه بین‌المللی را بازیابد این عوامل زمینه‌ساز شکل‌گیری شرکت استات اویل هیدرو، با ادغام هر سه شرکت بزرگ فعال در صنایع نفت و گاز نروژ بود.

شرکت های تشکیل دهنده

استات اویل کنونی، از مجموع سه شرکت نفتی نروژی، مشتق شده‌است، که عبارتند از:

استات اویل آاس‌آ
نورسک هیدرو
ساگا پترولیوم

استات اویل آاس‌آ

استات اویل آاس‌آ، (Statoil ASA) یا شرکت استات اویل با مسئولیت محدود، ابتدا در تاریخ ۱۴ ژوئیه ۱۹۷۲ به عنوان یک شرکت خصوصی با مسئولیت محدود و با مدیریت دولت نروژ تأسیس شد. در واقع استات اویل، به پیشنهاد پارلمان نروژ و با انگیزه مشارکت سیاسی، در صنعت نفت نروژ، در بخش فلات قاره این کشور و برای ایجاد پایه‌های صنعت نفت در نروژ، شکل گرفت. همچنین کسب شهرت و اعتبار در صنعت نفت و گاز جهان، به منظور ایجاد پایه‌های اصلی صنعت نفت بومی نیز، یکی دیگر از این دلایل بود.

در سال‌های نخست، مدیریت استات اویل، به وزیر صنعت نروژ و بعدها به وزیر نفت و انرژی این کشور محول شد. در مقابل، شرکت استات اویل، موظف به ارائه گزارش سالانه به مجلس نروژ، گردید.

استات اویل در سال ۱۹۷۳ فعالیت جدی خود را، با خرید سهام در صنایع پتروشیمی آغاز کرد، که این فعالیت‌ها به توسعه واحدهای «پتروشیمی رافسنس»، با همکاری شرکت «نورسک هیدرو» و «مانگستاد»، در سال ۱۹۸۰ میلادی منجر شد.

دو سال پس از تأسیس شرکت استات اویل، یعنی در سال ۱۹۷۴ میلادی؛ «میدان نفتی استاتفجورد»، در بخش نروژی دریای شمال کشف شد. در سال ۱۹۷۹ این میدان به بهره‌برداری رسید و در سال ۱۹۸۱ استات اویل، نخستین شرکت نروژی بود، که مسئولیت اداره یک میدان نفتی، واقع در گالفاکس در دریای شمال را برعهده می‌گرفت.

در دهه ۱۹۸۰ میلادی، شرکت استات اویل، در راستای تبدیل شدن به یک شرکت نفتی بزرگ، اولین جایگاه پمپ بنزین خود را، تحت برند استات اویل و در نروژ، راه‌اندازی کرد.

سپس در سال ۱۹۸۵ پمپ بنزین‌هایی، در سوئد و دانمارک را از شرکت اسو خریداری نمود. در ۱۹۹۲ چند جایگاه پمپ بنزین دیگر را، در ایرلند از بی‌پی و در اواسط دهه ۱۹۹۰ میلادی نیز، از کونوکو فیلیپس خریداری کرد. در سال ۲۰۰۶ استات اویل تعدادی از پمپ بنزین‌های خود را، با سود فراوان به توپاز اویل واگذار نمود.

همچنین در اواخر دهه ۱۹۹۰ میلادی نیز شبکه‌ای از پمپ بنزین‌ها را، در شرق اروپا تأسیس کرد. این شرکت در سال ۲۰۰۱ میلادی به یک شرکت خصوصی محدود تبدیل شد و در فهرست بازار بورس اسلو و نیز بازار بورس نیویورک قرار گرفت.

نورسک هیدرو

نورسک هیدرو، (Norsk Hydro) شرکت نروژی تولیدکننده آلومینیم و انرژی‌های تجدیدپذیر است. این شرکت در حال حاضر، چهارمین تولیدکننده آلومینیم در جهان است، همچنین در ۴۰ کشور دنیا، دارای شعبه می‌باشد.

پیشینه فعالیت‌های نفتی شرکت نورسک هیدرو، به اواسط دهه ۱۹۶۰ میلادی بازمی‌گردد، زمانی‌که این شرکت، در سال ۱۹۶۵ موفق شد، حق امتیاز اکتشاف نفت، در میدان عظیم اکوفیسک واقع در دریای شمال را دریافت نماید. در سال ۱۹۶۹ «شرکت نفت و گاز هیدرو» توسط نورسک هیدرو، تأسیس شد.

در طول سه دهه بعدی، شرکت نفت و گاز هیدرو همچنان به عنوان یک شرکت تابعه از نورسک هیدرو، فعالیت خود را توسعه و ادامه داد، سپس در اول اکتبر ۲۰۰۷ با شرکت استات اویل ادغام شد. شرکت تازه تأسیس؛ «استات اویل هیدرو» نام گرفت. این شرکت جدید، از لحاظ وسعت و قدرت، نفوذ زیادی در صحنه بین‌المللی پیدا کرد.

در شرکت جدید، سهامداران نورسک هیدرو ۳۲٫۷٪ درصد و سهامداران استات اویل ۶۷٫۳٪ درصد از کل سهام را در اختیار دارند. هر یک از سهامداران هیدرو در ازای هر سهم خود، در شرکت قبلی، معادل ۰٫۸۶۲۲ سهم در شرکت جدید دریافت نمودند و در ضمن همچنان به عنوان صاحبان «نورسک هیدرو»، به فعالیت‌های خود، در صنایع دیگر، ادامه دادند. بخش اعظم فعالیت‌های شرکت نورسک هیدرو، در صنعت معدن بوده و در هنگام ادغام، از مجموع ۲۰٫۰۰۰ کارمند این شرکت، در حدود ۵٫۰۰۰ نفر، در بخش نفت و گاز اشتغال داشتند، که به همراه کلیه تجهیزات این بخش، با شرکت استات اویل، ادغام شد.

شرکت‌های استات اویل و نورسک هیدرو، نقش عمده‌ای در توسعه صنعت نفت نروژ، ایفا کرده‌اند و این کشور را، به یکی از کشورهای مدرن جهان تبدیل نمودند. امروزه نروژ یکی از تولیدکنندگان عمده نفت و گاز جهان و دارنده آزمایشگاه‌های پیشرفته، برای توسعه فناوری‌های نو در صنعت نفت جهان، به‌شمار می‌رود.

ساگا پترولیوم

ساگا پترولیوم،  (Saga Petroleum) شرکت نفتی نروژی است، که در بخش بالادستی صنعت نفت فعالیت می‌نمود. این شرکت، در سال ۱۹۷۲ تأسیس شد، سپس در سال ۱۹۹۹، شرکت «نورسک هیدرو» آن را خریداری کرد و در سال ۲۰۰۷ که نورسک هیدرو و استات اویل ادغام شدند، ساگا پترولیوم نیز، به استات اویل، ضمیمه شد.

ساگا پترولیوم، تا پیش از منحل شدن در سال ۱۹۹۹، تنها شرکت خصوصی در صنعت نفت نروژ بود، که دارای مالکیت نسبی، در ۶۰ میدان نفتی بوده و در ۱۸ میدان نفتی دیگر نیز، به عنوان اپراتور فعالیت می‌کرد… این شرکت، در حوزه فعالیت‌های بین‌المللی، دارای عملیات عمده؛ در فلات قاره انگلیس، آنگولا، اندونزی، لیبی و نامیبیا بود.