بی‌پی یک شرکت نفت و گاز بریتانیایی و چند ملیتی!

بی‌پی ،  ( BP ) : شرکت نفت و گاز بریتانیایی و چندملیتی است، که دفتر مرکزی آن، در شهر لندن قرار دارد. شرکت بی‌پی بهمراه شرکت‌های رویال داچ شل، شورون، اکسان‌موبیل و توتال، پنج شرکت بزرگ نفتی جهان بشمار می‌آیند، که تحت عنوان “سوپرمیجر ” طبقه‌بندی می‌شوند.

حوزه فعالیت شرکت بی‌پی کلیه بخش‌های عملیاتی صنایع نفت و گاز را در بر می‌گیرد. این شرکت در زمینه اکتشاف و استخراج، پالایش، توزیع و بازاریابی نفت خام، گاز طبیعی و میعانات گازی، همچنین تولید محصولات پتروشیمی و طیف وسیعی از مواد شیمیایی فعالیت می‌نماید. بی‌پی همچنین، دارای فعالیت در حوزه تولید انرژی‌های تجدیدپذیر، سوخت‌های زیستی و تولید برق با استفاده از انرژی بادی و خورشیدی است.

بی‌پی دارای واحد عملیات، در بیش از ۸۰ کشور بوده و درحال حاضر، روزانه بطور متوسط معادل ۳٫۴ میلیون بشکه، نفت تولید می‌نماید . این شرکت، دارای ۲۱٫۸۰۰ ایستگاه خدماتی، در سرتاسر جهان می‌باشد. بزرگترین شعبه بین‌المللی بی پی در ایالات متحده مستقر است و این بخش از بی‌پی، به‌عنوان دومین تولیدکننده نفت خام و گاز طبیعی در ایالات متحده محسوب می‌شود.

شرکت بی‌پی، ( LSE: BP , NYSE: BP ) در فهرست اولیه بازار بورس لندن قرار دارد و در تاریخ ۶ ژوئیه ۲۰۱۲ با ارزش بازار ۸۱٫۴ £ میلیارد پوند، در رتبه چهارم از بزرگترین شرکت‌های فهرست شده در بازار بورس لندن، قرار گرفت. سهام این شرکت همچنین در بازار بورس نیویورک و بورس فرانکفورت معامله می‌شود.

در ماه مه سال ۱۹۰۱، ویلیام ناکس دارسی از سوی مظفرالدین شاه قاجار، امتیاز اکتشاف نفت را دریافت کرد و متعاقب آن، تیم ارسالی توسط وی، در ماه مه سال ۱۹۰۸ پس از هفت سال اکتشاف در مناطق جنوبی و جنوب‌غربی فلات ایران، سرانجام در شهر مسجدسلیمان، به نفت رسیدند.

شرکت نفت ایران و انگلیس

شرکت نفت ایران و انگلیس در تاریخ ۱۴ آوریل ۱۹۰۹، به عنوان یک شرکت تابعه از شرکت نفت برمه، تأسیس شد و بلافاصله شروع به بهره‌برداری از چاه نفت شماره یک نمود. یک سال بعد، یک خط لوله از این میدان، به شهر بندری آبادان کشیده شد و با حمل وسایل و تجهیزات کارخانه‌ای، پالایشگاه آبادان احداث گردید و با کارگران مختلف هندی، چینی و برمه‌ای شروع به کار کرد.

در سال ۱۹۱۲ شرکت نفت آنگلو-پرشین و تاجر ارمنی؛ کالوست گلبنکیان، شرکت نفت ترکیه را، تأسیس نمودند و در پی آن در سال ۱۹۱۴، آنگلو پرشین، بطور رسمی، مالک ۵۰٪ درصد از سهام شرکت نفت ترکیه شد. هدف از تأسیس این شرکت، دستیابی به نفت منطقه میان‌رودان (عراق کنونی) بود، که امتیاز اکتشاف نفت آن، از سوی دولت عثمانی به این شرکت وعده داده شده بود.

در سال ۱۹۲۳ شرکت نفت برمه، وینستون چرچیل ( نخست وزیر سال‌های بعدی بریتانیا ) را، به عنوان وکیل و مشاور حقوقی شرکت، استخدام نمود. وی بمنظور دریافت حقوق انحصاری فروش نفت ایران، به نفع شرکت متبوع خود، شروع به رایزنی با دولت وقت بریتانیا نمود و در نهایت، چرچیل موفق شد تولید انحصاری از منابع نفتی ایران را، برای شرکت نفت آنگلو پرشین (که بازوی عملیاتی شرکت نفت برمه بود) دریافت نماید.

با افزایش شمار اتومبیل‌ها، در دهه ۱۹۲۰ میلادی، پمپ بنزین‌هایی با نشان بی‌پی، در بریتانیا راه‌اندازی شدند و تعدادشان از ۷۹ جایگاه، در سال ۱۹۲۱ به ۶٫۰۰۰ جایگاه سوخت، در ۱۹۲۵ افزایش یافت، که بنزین موردنیاز آن‌ها را، شرکت نفت آنگلو پرشین، از استخراج نفت خام در جنوب ایران، تأمین می‌کرد. در سال ۱۹۲۵، شرکت نفت ترکیه نیز موفق شد، امتیاز استخراج از میدان‌های نفتی عراق را، از دولت تازه تأسیس عراق، که تحت قیومیت بریتانیا بود، دریافت کند. شرکت نفت ترکیه در نهایت در تاریخ ۱۴ اکتبر ۱۹۲۷ به منابع نفتی عراق، دست یافت.

در سال ۱۹۲۸، بر اثر تغییرات ژئوپولتیک ایجاد شده، در عراق و در پی شکست امپراتوری عثمانی و تصویب توافقنامه خط قرمز (رد لاین)، این منطقه استقلال یافت و در نتیجه، نام شرکت نفت ترکیه به شرکت نفت عراق تغییر پیدا کرد و در شرکت جدید، سهام آنگلو پرشین نیز، به ۲۳٫۷۵٪ درصد کاهش یافت.

در سال ۱۹۳۵، بنا به درخواست رضاشاه، از جامعه بین‌المللی، نام کشور، از پرشیا به ایران تغییر پیدا کرد. این تغییر، بلافاصله در شرکت نفت آنگلو-پرشین نیز، اعمال شد و نام آن، به شرکت نفت ایران و انگلیس تغییر یافت. در جنگ جهانی دوم شرکت‌های دارنده نشان‌های «بی‌پی» و ” شل ” ، با هم ادغام شدند و به عرضه بنزین پرداختند. اما چرچیل شرکت نفت ایران و انگلیس را ملزم به حمایت از دولت وقت بریتانیا، در طول جنگ دوم جهانی کرد.

در این دوره، دو شرکت آمریکایی آموکو و سوهایو، که بعدها توسط بی‌پی خریداری شدند نیز، به تولید و عرضه سوخت هواپیما و روغن موتور برای استفاده ماشین جنگی متفقین پرداختند. در طول جنگ دوم جهانی، شمار ۴۴ فروند نفت‌کش از شرکت نفت ایران و انگلیس، غرق شد.

بعد از جنگ، شرکت نفت ایران و انگلیس به سرمایه‌گذاری در ساخت پالایشگاه‌های مختلف در فرانسه، آلمان، ایتالیا و نیز بازاریابی فراورده‌های نفتی در یونان، هلند و سوئد پرداخت و بنزین بی‌پی درنیوزلند، برای اولین بار عرضه و به فروش رفت. پس از جنگ جهانی دوم، احساسات ناسیونالیستی در خاورمیانه ظهور کرد، مهمترین آنها ناسیونالیسم ایرانی و ناسیونالیسم عربی بود.

در آشفتگی‌های آن دوره، مدیران ایرانی شرکت نفت ایران و انگلیس، با پشتیبانی نخست وزیر وقت؛ حاجی علی رزم آرا، از موقعیت ایجاد شده، استفاده کردند بمنظور تجدید نظر در قوانین و مقررات امتیازی در کنسرسیوم، برای افزایش سهم ایران، به دولت بریتانیا فشار وارد کردند.

در مارس ۱۹۵۱، علی رزم آرا ترور شد و در پی آن، محمد مصدق از سوی مجلس شورای ملی به‌عنوان نخست وزیر جدید انتخاب شد. در آوریل سال ۱۹۵۱، مجلس شورای ملی، به اتفاق آراء صنعت نفت ایران را ملی اعلام کرد، سپس شرکت ملی نفت ایران تأسیس شد. در پی آن، شرکت نفت ایران و انگلیس، مدیریت و کارکنان خود را از ایران خارج و اقدام به تحریم بین‌المللی فروش نفت ایران نمود.

دولت بریتانیا نیز که مالک اصلی این شرکت بود، ابتدا پرونده این مجادله را، در دیوان بین‌المللی دادگستری مطرح کرد و علیه ایران، اقامه دعوی نمود، ولی پس از مدتی از شکایت خود، صرفنظر کرد.

پس از کودتای ۲۸ مرداد در ایران، دولت مصدق کنار گذاشته شد و در ماه اوت سال ۱۹۵۳ فضل‌الله زاهدی به عنوان نخست وزیر جدید، انتخاب شد و کمی بعد، محمدرضا پهلوی که از زمان شروع نا آرامی‌ها، در ایتالیا بسر می‌برد نیز، به ایران بازگشت . از آن پس، برنامه‌ای هماهنگ با هدف تضعیف مصدق، تحت نام «عملیات آژاکس» توسط سازمان سی‌آی‌ای و سازمان اطلاعات و امنیت خارجی بریتانیا به اجرا درآمد.

عملیات

شرکت بی‌پی درحال حاضر در ۶ قاره دارای عملیات نفتی است و فراورده‌های آن، در بیش از ۱۰۰ کشور به فروش می‌رسد. این شرکت در قاره آسیا در چین، اندونزی، هند و پاکستان در زمینه اکتشاف و تولید نفت و گاز به فعالیت پرداخته، همچنین در جمهوری خلق چین، فیلیپین، کره جنوبی و مالزی دارای کارخانجات تولید محصولات پتروشیمیایی است.

بی‌پی در چین، پیشرو در فعالیت مرتبط با گاز طبیعی مایع‌شده ” ال‌ان‌جی ” بوده و وارد چندین سرمایه‌گذاری مشترک شده است و این قبیل روابط مشترک تجاری را با کشورهایی مانند کویت و امارات متحده عربی نیز برقرار کرده است. یک واحد انرژی خورشیدی بی‌پی نیز، در هند فعالیت می‌کند و در چین و هند بازاریابی گسترده‌ای از روغن موتور و فراورده‌های نفتی دارد.

فعالیت‌های بخش عملیاتی بی‌پی در مجموع به سه حوزه تقسیم می‌شود:
• بخش بالادستی صنعت نفت
• بخش پایین‌دستی صنعت نفت
• بخش انرژی‌های تجدیدپذیر

استراتژی شرکت

بی‌پی آخرین استراتژی خود را در چهار بخش، اعلام کرده است:
• کارکنان، ایمنی، منابع انسانی و محیط زیست
• بهبود تولید و رساندن آن به ۴ میلیون بشکه در روز تا سال ۲۰۲۰
• بهبود عملکرد در بخش پالایش و بازاریابی
• افزایش سهم بی‌پی در انرژی‌های جایگزین

اهداف شرکت

هدف اصلی بی‌پی بازگشت مطمئن و رقابتی سرمایه، با استفاده از کاربست قابلیت‌های متمایز، بر مجموعه واحدی از دارایی‌ها و اصول مدیریت قدرتمند بنگاهی، نظام شفاف، سپردن مسئولیت و مجموعه ارزش‌ها و سیاست‌هایی، که هدایت‌گر رفتار کارکنان می‌باشد، ذکر شده است.
این شرکت واکنش به تغییرات و قرار داشتن در خط مقدم فرایند تغییر را، از دیگر اهداف فرعی خود می‌داند و البته این اهداف، در شرایط متحول بی‌پی، با معیارها و شاخص‌ها و نیز بازخوردهایی که از سرمایه‌گذاران و سایر سهامداران گرفته می‌شود، بازنگری خواهد شد.

اصول مدیریت

براساس اعلام این شرکت، کسب‌وکار بی‌پی براساس اصول حاکمیت بنگاهی قوی، نظام شفاف و مجموعه سیاست‌ها و ارزش‌هایی، که هدایت‌کننده و راهنمای فعالیت در این کمپانی است، صورت می‌گیرد. چارچوب مدیریت در شرکت بی‌پی، دربرگیرنده و ناشی از ارزش‌های گروه بی‌پی است، که مشخص‌کننده شیوه کسب‌وکار این شرکت، برای کارکنان و نحوه جریان یافتن اقتدار، از هیئت مدیره به مدیریت‌ها، تا کارکنان صف است.

این ارزش‌ها، حول مسئولیت‌های ایمنی، بهداشتی و محیط زیست و کمک به پیشرفت با کاربست دوستانه منابع انرژی، عنوان شده است. به علاوه سیستم کنترل داخلی نیز، یکی دیگر از مولفه‌های چارچوب مدیریتی بی‌پی است، که مجموعه کاملی از سیستم‌های مدیریتی، ساختارهای سازمانی، فرایندها، استانداردها و فعالیت‌هایی است، که برای هدایت کسب‌وکار شرکت و بازگشت سود و منافع سهام‌داران، به کار گرفته می‌شوند.

در مجموع در بطن چارچوب مدیریتی این شرکت، اصولی برای اعطای اختیارات تعیین شده است، تا افراد به سادگی بدانند، دقیقاً چه انتظاراتی از آن‌ها هست و محدودیت‌ها و خطوط قرمز آن‌ها، برای عملکرد بالاتر و خلاقیت، کدام است.

هدف از این چارچوب مدیریتی آن است که، هم اختیاردهنده و هم اختیارگیرنده، روی عوامل مختلف، توافق داشته باشند، که از جمله آن‌ها عبارتند از: قصد و غایت، اهداف مربوط، منابع تخصیصی، محدودیت‌ها و فرایندهای پایش عملکرد. هر ساله باید گزارش عملکرد شرکت، به نظر و تأیید صاحبان سهام برسد و سود و زیان این شرکت، در گرو عملکرد بهتر بخش سهام شرکت است.

عملکرد بهتر نیز با بهبود مداوم در فعالیت‌ها و تحقق اهداف داخلی تعیین شده، با در نظر گرفتن محدودیت‌های قانونی و اخلاقی، بدست می‌آید. به علاوه این عملکرد، صرفاً مالی نیست و شرکت دارای مسئولیت اجتماعی در قبال انواع خطرات برای کارکنان و محیط زیست آن‌ها است.

باتوجه به آن‌که عملکرد مطلوب در گرو نیروی انسانی مناسب و واجد قابلیت‌های لازم است، این کارکنان و توسعه قابلیت‌های آن‌ها یکی دیگر از ارزش‌های بنگاهی بی‌پی می‌باشد. توجه به رشد توانایی‌های آن‌ها، افزایش رضایت کارکنان، جبران خدمات آن‌ها متناسب با استانداردهای روز و جهانی، رفتار همراه با احترام و توجه به انتظارات آن‌ها و به علاوه عدم وجود تبعیض جنسی، مذهبی و نژادی و رعایت تکثر و توجه به شایسته‌سالاری، از جمله اصول مورد توجه در مورد کارکنان است.

سرانجام این‌که یک شرکت فراملیتی و بین‌المللی، بدون داشتن روابط مناسب و دوستانه با دولت‌ها، سازمان‌های غیردولتی، گروه‌های فشار و منتقدان اجتماعی، قادر به فعالیت سودآور در اقصی نقاط جهان نخواهد بود؛ لذا رعایت حقوق بیشتر در این کشورها، تأثیر اجتماعی مثبت و رابطه خوب با دولت‌ها، همراه با شفافیت و خوشنامی در ارائه سوابق، آمار و عملکرد و مسئولیت‌های اجتماعی نیز، یکی از ۴ اصول اساسی بی‌پی است.

فرآیندهای منحصر به فرد

نمونه‌هایی از برنامه‌ها و فرایندهای برجسته و موفق یا تجارب عالی بی‌پی در زیر ارائه می‌شوند:

جذب بهترین مهندسان

بی‌پی، به این منظور ۲ نوع استخدام منحصربه‌فرد را برای جذب این افراد برقرار کرده است. یکی «فلوشیپ تکنولوژی» و دیگری «برنامه دستیار بی‌پی» است.

این دو برنامه بر کیفیت متمرکز است، تا کمیت؛ لذا در برنامه اول هدف جذب استعدادهای در سطح جهانی یا متفکران بزرگ از تمام رشته‌های فنی و از دانشگاه‌های معتبر جهان و هدف دوم ارائه یک مسیر در جهت منحصربه‌فرد و حمایتی برای محققان دارای مهارت‌های خاص و در حوزه‌های علمی کلیدی است؛ لذا تا سال ۲۰۰۶ یک فلوشیپ در کارشناسی بازیافت نفت و به ۶ کارشناس نیز به عنوان دستیار در انرژی تجدیدپذیر، کربن‌زدایی، مهندسی مخزن، مدیریت ریسک، مهندسی بهینه‌سازی و تحلیل پالایش به بی‌پی پیوسته‌اند.

بی‌پی مصمم به اجرای این برنامه، برای ایجاد یک منبع تازه و مداوم استعداد، در هر سال، با ۲ فلوشیپ و ۲۰ دستیار در رشته‌ها؛ از کاهش کربن و انرژی‌های تجدیدپذیر، تا مدیریت پروژه و طراحی مفهومی است.

طرح تربیت مدیران

باتوجه به انجام پروژه‌های عظیم و بزرگ در سراسر جهان، بی‌پی در یک برنامه آموزشی علمی یکساله برای مدیران ارشد پروژه خود، تحت عنوان؛ «پروژه‌های آکادمی»، تاکنون به تربیت ۱۰۴ مسئول پروژه‌های بزرگ، همت گماشته است. این دوره متشکل از ۳ جلسه آموزش تمام‌وقت و حضوری دوهفته‌ای، در مؤسسه فناوری ماساچوست، همراه با آموزش مجازی است، که از سوی اساتید برجسته این دانشگاه، طراحی شده است و مباحث و مفاهیم رهبری، کسب‌وکار و مهندسی در مدیریت پروژه‌های سرمایه‌ای بزرگ، تلفیق و ادغام شده است.

این برنامه علی‌رغم این‌که ابتدا تصور می‌شد، با توجه به زمان کار مدیران عملی نباشد، برای ۲ سال برگزار شده و در سال ۲۰۰۷ تعداد ۸۷ نفر، در آن ثبت نام کرده‌اند و فارغ‌التحصیل خواهند شد. مدیرانی که این دوره را می‌گذرانند، مجهز به مهارت‌های لازم برای اداره پروژه‌هایی خواهند شد، که حدود ۹۰٪ درصد از سرمایه‌گذاری‌های بی‌پی را، در بر می‌گیرند.

برون سپاری منابع انسانی

شرکت اگزالت، مسئول ارائه خدمات به شمار ۵۰٫۰۰۰ نفر از کارکنان آمریکایی و انگلیسی بی‌پی می‌باشد. در قراردادی به ارزش ۶۰۰ میلیون دلار و طی ۷ سال شرکت مذکور موظف است با کمک بی‌پی در ۱۸ فرایند متفاوت فعالیت کند. ( آموزش، توسعه سازمان، استراتژی روابط کار، جبران خدمات، اداره و تخصیص کارکنان خارجی، خدمات اطلاعات، مزایا، پذیرش، روابط کارکنان، استخدام، دستمزد، توسعه کارکنان، جداسازی، مدیریت عملکرد، جابجایی داخلی و فناوری اطلاعات.)

این امر بین دو طرف تقسیم شده و شرکت اگزالت مسئول طراحی سیستم‌ها و راه‌اندازی، روتین کارکنان، جمع‌آوری اطلاعات، پردازش و بازیابی، گزارش‌دهی به مدیریت، مدیریت فروش و اداره وظایف بی‌پی است. بی‌پی نیز مسئول، برنامه‌ریزی راهبری، تصمیمات سیاست‌گذارانه، روابط کارکنان، شکایات حقوقی و منابع تخصصی می‌باشد.

بی‌پی برای ساده کردن امور، دست به استانداردسازی زده است و مثلاً ۱۰۰ نوع قرارداد استخدامی را به ۱۰ نوع کاهش داده است و شرکت اگزالت هم با ارائه اطلاعات عملیاتی مثل پرداخت‌های دستمزد، کارکنان را قادر ساخته تا با ارائه خدمات کار و فرصت‌های شغلی خود را مدیریت و به فرصت برابر دست یابند.

این شرکت در اقدام دیگر و در نواحی فاقد نیروی جوان، با توجه به پیری جمعیت و کاهش نیروهای متخصص و عدم امکان تأمین نیروی جدید، مبادرت به استخدام نیروهای قدیمی و بازنشسته و جذب آن‌ها کرده است. مثلاً در استرالیا، با توجه به ممنوعیت قانونی استخدام افراد بازنشسته در سال ۱۹۸۶ در این کشور، جهت برابری فرصت‌ها، واحد منابع انسانی این شرکت، توانست با کسب مجوز قانونی معافیت از این قانون برای ۲ سال، به استخدام افراد بالای ۴۵ سال مبادرت کند.